پیوند کلیه
در ایران

گلومرولونفریت چیست؟

گلومرولونفریت (gloe-mer-u-low-nuh-FRY-tis) نوعی التهاب در بخش‌های کوچکی (گلومرول)  از کلیۀ شما است که وظیفۀ تصفیۀ خون را دارند. گلومرول‌ها مایعات، الکترولیت‌ها و مواد زائد را از جریان خون خارج کرده و به ادرار منتقل می‌کنند. گلومرولونفریت می‌تواند به صورت ناگهانی (حاد) یا به تدریج (مزمن) اتفاق بیافتد. گلومرولونفریت به خودی خود یا به عنوان بخشی از بیماری دیگری مانند لوپوس یا دیابت رخ می‌دهد. التهاب شدید یا طولانی مدت همراه با گلومرولونفریت می‌تواند به کلیه‌ها آسیب برساند. درمان این بیماری به نوع گلومرولونفریت شما بستگی دارد. علائم و نشانه‌های گلومرولونفریت به فرم بیماری (یعنی حاد یا مزمن بودن آن) و علت ایجاد آن بستگی دارد.

علائم و نشانه‌های گلومرولونفریت عبارتند از:

1- ادرار خونی

2-  کف ادرار به دلیل پروتئین بیش از حد (پروتئینوریا)

3- فشار خون بالا

4-  تورم در صورت، دست‌ها، پاها و شکم شما

پلی کیستیک چیست؟

سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) نوعی اختلال هورمونی بوده که در میان زنان، در دوران باروری شایع است. زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک ممکن است دورۀ قاعدگی را به ندرت یا به صورت طولانی مدت داشته باشند. علت دقیق (PCOS) مشخص نیست. تشخیص و درمان به موقع، همراه با کاهش وزن ممکن است خطر عوارض طولانی مدت مانند دیابت نوع 2 و بیماری‌های قلبی را کاهش دهد.

چرا پیوند کلیه انجام می‌شود؟

در اکثر موارد، عمل پیوند کلیه، درمانی انتخابی برای نارسایی کلیه است که به جای یک عمر دیالیز کردن انجام می‌شود. پیوند کلیه می‌تواند بیماری مزمن کلیه را درمان کرده و به شما کمک کند تا احساس بهتری داشته باشید و زندگی طولانی تری تجربه کنید. در مقایسه با دیالیز، پیوند کلیه فواید زیر را دارد:

1- کیفیت بهتر زندگی

2- خطر کمتر مرگ

3- محدودیت‎های غذایی کمتر

4- هزینۀ درمان کمتر

همچنین ممکن است برخی از افراد، از دریافت کلیه و پیوند آن قبل از اینکه نیاز به دیالیز پیدا کنند، استفاده کنند. این روش، روشی است که تحت عنوان پیوند کلیۀ پیشگیرانه شناخته می‌شود. اما برای افراد خاص که مبتلا به نارسایی کلیه هستند، پیوند کلیه ممکن است خطرناک‌تر از دیالیز باشد. شرایطی که ممکن است صلاحیت افراد برای پیوند کلیه را رد کند، عبارتند از:

1- سن بالا

2- بیماری شدید قلبی

3- سرطان فعال یا سرطانی که اخیراً درمان شده باشد.

4- زوال عقل یا بیماری روانی ضعیف

5- سوء مصرف الکل یا مواد مخدر

6- هر عامل دیگری که روی بی خطر بودن پیوند کلیه تأثیر بگذارد.

اگر یک اهدا کنندۀ زنده نتواند کلیۀ خود را به شما اهدا کند (برای مثال  گروه خونی شما با یکدیگر همخوانی نداشته باشد)، شما باید منتظر بمانید تا یک کلیۀ دیگر که با بدن و گروه خونی شما سازگاری داشته باشد را از اهدا کنندۀ متوفی دریافت کنید. اینکه چه مدت باید منتظر اهدا کننده باشید به میزان تطابق یا سازگاری بین شما و اهدا کننده، زمان انجام دیالیز و لیست انتظار پیوند بستگی دارد. بعضی از افراد در عرض چند ماه پیوند کلیه را انجام می‌دهند و بعضی دیگر ممکن است چندین سال صبر کنند.

خطرات احتمالی پیوند کلیه

پیوند کلیه می‌تواند بیماری پیشرفتۀ کلیه و نارسایی کلیه را درمان کند اما این روش درمان کاملی برای بر طرف کردن این بیماری‌ها نیست. زیرا ممکن است برخی از شرایط و نشانه‌های بیماری کلیه، حتی پس از پیوند کلیه هم، دوباره مشاهده شوند. خطرات احتمالی پیوند کلیه شامل مواردی است که مستقیماً با خود جراحی همراه هستند. برای مثال رد عضو جدید و عوارض جانبی مصرف داروها (داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی برای جلوگیری از رد عضو توسط بدن) از خطرات احتمالی پیوند کلیه هستند. تصمیم گیری دربارۀ اینکه پیوند کلیه برای شما مناسب است یا خیر یک تصمیم شخصی بوده که باید عوارض و مزایای آن را در نظر بگیرید.

عوارض احتمالی پیوند کلیه

جراحی پیوند کلیه خطر وعوارض قابل توجهی را به همراه دارد، از جمله:

1- لخته شدن خون و خونریزی

2- نشت یا انسداد لوله (حالب) که کلیه را به مثانه متصل می‌کند.

3- عفونت

4- نارسایی یا رد کلیۀ اهدایی

5- عفونت یا سرطانی که همراه با کلیۀ اهدا شده قابل انتقال است.

6- مرگ

7- حملۀ قلبی و سکتۀ مغزی

عوارض جانبی داروهای ضد رد (داروهایی که برای سرکوب کردن سیستم ایمنی بدن استفاده می‌شوند تا از رد عضو توسط بدن جلوگیری کنند). پس از پیوند کلیه، برای جلوگیری از رد کلیۀ اهدا کننده توسط سیستم ایمنی بدن خود، داروهایی را استفاده خواهید کرد. این داروها می‌توانند عوارض جانبی مختلفی ایجاد کنند. برخی از این عوارض عبارتند از:

1- پوکی استخوان و آسیب استخوان (استئونکروز)

2- دیابت

3- رشد بیش از حد مو یا ریزش مو

4- فشار خون بالا

5- کلسترول بالا

سایر عوارض جانبی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

1- افزایش خطر سرطان (به ویژه سرطان پوست و لنفوم)

2- عفونت

3- ورم

4- افزایش وزن

5- آکنه

مراحل آماده شدن برای پیوند کلیه

در ادامۀ این مطلب به بررسی مراحل پیوند کلیه خواهیم پرداخت.

1- انتخاب مرکز پیوند

اگر پزشک شما پیوند کلیه را به شما توصیه کند، خود او شما را به یک مرکز درمانی کعرفی خواهد کرد. شما همچنین می‌توانید با توجه به تمایل شخصی خود، یک مرکز پیوند کلیه را انتخاب کرده یا یک مرکز را از لیست مراکز پیوند کلیه‌ که با شرکت‌های بیمه‌ای که تحت پوشش آن هستید، طرف قرارداد است را انتخاب کنید. بهتر است قبل از انتخاب یک مرکز به نکات زیر توجه کنید:

1- دربارۀ تعداد و نوع پیوندهایی که مرکز مورد نظر شما هر ساله انجام می‌دهد، اطلاعات کسب کنید.

2- در مورد درصد زنده ماندن افرادی که در مرکز پیوند کلیه مورد نظر شما عمل پیوند کلیه انجام داده‌اند، پرس و جو کنید.

3- آمار مراکز مختلف پیوند کلیه را با یکدیگر مقایسه کنید.

4- مرکزی را برای انجام پیوند کلیه انتخاب کنید که در آنجا شانس بیشتری برای در اولویت قرار گرفتن (در لیست انتظار دریافت کلیه) داشته باشید.

5- در مورد هزینه‎هایی که قبل، در حین و بعد از پیوند باید بپردازید تحقیق کنید. این هزینه‌ها شامل آزمایشات، تهیۀ اعضای بدن (کلیه)، جراحی، بستری شدن در بیمارستان و همچنین حمل و نقل به مرکز مورد نظر شما برای سپری کردن مراحل پیوند کلیه است.

2- ارزیابی شما

بعد از اینکه یک مرکز پیوند کلیه را انتخاب کردید، ارزیابی می‌شوید که آیا واجد شرایط پیوند کلیه هستید یا خیر. تیم مرکز پیوند کلیه بررسی خواهد کرد که آیا شما:

1- از سلامت کافی برای جراحی برخوردارهستید؟

2- از تحمل لازم (به عنوان مثال آیا بدن شما تحمل استفاده از داروهای مورد نظر را دارد؟) برای استفاده از داروهای مادام‌العمری که پس از پیوند کلیه باید مصرف کنید، برخوردار هستید؟

3- دچار بیماری پزشکی خاصی هستید که بتواند در موفقیت پیوند اختلال ایجاد کند؟

روند ارزیابی شما ممکن است چندین روز طول بکشد و شامل موارد زیر باشد:

1- یک معاینۀ کامل بدنی

2- تصویربرداری مانند اشعۀ ایکس، (MRI) یا سی تی اسکن

3- آزمایش خون

4- ارزیابی روحی

5- هر آزمایش لازم دیگری که پزشک تعیین کرده است.

پس از ارزیابی شما، تیم مرکز پیوند کلیه در مورد نتایج آزمایشات با شما صحبت می‌کنند و به شما می‌گویند که آیا شما به عنوان یک کاندید پیوند کلیه پذیرفته شده‌اید یا خیر. هر مرکز پیوند کلیه، معیارهای ارزیابی خود را دارد. اگر در یکی از مراکز پیوند کلیه پذیرفته نشوید، می‌توانید به مراکز دیگری مراجعه کنید.

اقدامات قبل از عمل پیوند کلیه

اهدا کنندۀ کلیه می‌تواند زنده یا متوفی بوده و همچنین می‌تواند با شما فامیل یا غریبه باشد. قبل از عمل باید برخی از آزمایشات ضروری را انجام دهید، این آزمایش‌ها عبارتند از:

• آزمایش مشخص کردن گروه خونی

 بهتر است برای عمل پیوند کلیه از شخصی کلیه خود را دریافت کنید که گروه خونی شما با یکدیگر هماهنگ باشد. اگرچه می‌توان از شخصی که گروه خونی یکسانی با شما ندارد نیز کلیه گرفت، اما در این حالت احتمال نپذیرفتن عضو جدید توسط بدن، بالاست. شما برای کاهش احتمال وقوع این امر به انجام عمل‌های گوناگونی نیاز خواهید داشت.

• آزمایش مشخص کردن بافت بدن

 اگر گروه خونی شما با فرد اهدا کننده سازگار باشد، مرحلۀ بعدی، آزمایش تایپ بافت به نام تایپ آنتی ژن لکوسیت انسانی (HLA) است. این آزمایش نشانگرهای ژنتیکی شما و فرد اهدا کننده را مقایسه می‌کند. با انجام این آزمایش امکان یافتن کلیه‌ای که احتمال ماندگاری آن در بدن شما بیشتر باشد را افزایش می‌دهد. تطابق خوب در این مرحله به این معنی است که بدن شما عضو را رد نخواهد کرد.

3- در آخرین آزمایشی که انجام می‌شود، نمونۀ کوچکی از خون شما با خون اهدا کننده مخلوط می‌شود. این آزمایش تعیین می‌کند که آیا آنتی بادی‌های موجود در خون شما در برابر آنتی ژ‌ن‌های خاص موجود در خون اهدا کننده واکنش نشان می‌دهند یا خیر. نتیجۀ منفی این آزمایش به این معنی است که این آنتی ژن‌ها سازگار هستند و به احتمال زیاد بدن شما کلیه جدید را رد نمی‌کند.

سایر عواملی که قبل از انجام عمل پیوند کلیه بررسی خواهند شد، عبارتند از سن و اندازۀ کلیه.

اهدا کنندۀ زنده

به احتمال زیاد، اعضای خانواده گزینۀ مناسبی برای پیوند کلیه خواهند بود. اما این به آن معنا نیست که نمی‌توانید از افراد دیگری مانند دوست یا همکار خود، کلیۀ جدید دریافت کنید. اگر به هر دلیلی فردی را پیدا کردید که مایل به اهدای کلیه است اما کلیه شخص شرایط سازگاری با بدن شما را دارا نبود، شما می‌توانید اهدای جفتی را امتحان کنید. در اهدای جفتی فرد مایل به اهدا، کلیۀ خود را به شخصی که بافت او با شما یکسان است اهدا می‌کند. در این نوع از اهدا، شخص دوم کلیۀ خود را به شما اهدا خواهد کرد. اگر اهدا کنندۀ زنده‌ای که کلیۀ آن با بدن شما سازگار باشد پیدا نشود، نام شما در لیست انتظار برای دریافت کلی از اهدا کنندۀ متوفی قرار می‌گیرد. زمان انتظار برای دریافت کلیه از اهدا کنندۀ متوفی معمولاً چند سال است.

مراقب خود باشید

اگر مجبور هستید در لیست انتظار برای دریافت کلیه بمانید یا اینکه نوبت عمل شما فرا رسیده است، در هر صورت باید بدانید که باید برای حفظ سلامتی خود تلاش کنید. برخورداری از سلامت جسمانی کامل، احتمال موفقیت عمل را بالا می‌برد. علاوه بر این، برخورداری از سلامت جسمانی، دورۀ درمان شما را کوتاه می‌کند. برای حفظ سلامتی خود نکات زیر را رعایت کنید.

1- داروهای خود را طبق تجویز مصرف کنید.

2- رژیم غذایی سالمی داشته باشید.

3- سیگار نکشید. اگر سیگار می‌کشید باید سیگار کشیدن را ترک کنید. شما برای وقوع این امر می‌توانید از پزشک خود کمک بگیرید.

4- به اندازۀ کافی استراحت کنید.

اقدامات در حین عمل پیوند کلیه

عمل پیوند کلیه با بیهوشی عمومی انجام می‌شود. بنابراین در حین عمل بیدار نیستید. تیم جراحی در تمامی مراحل، ضربان قلب، فشار خون و سطح اکسیژن خون شما را کنترل می‌کند. در حین جراحی، جراح یک برش در قسمت پایین شکم شما ایجاد می‌کند و کلیۀ جدید را در بدن شما قرار می‌دهد. رگ‌های خونی کلیۀ جدید، به رگ‌های خونی در قسمت تحتانی شکم، دقیقاً بالای یکی از پاها، پیوند خورده‌اند. حالب لوله‌ای است که کلیۀ جدید را به مثانه متصل می‌کند.

زندگی بعد از عمل پیوند کلیه

شما پس از انجام عمل پیوند کلیه، چند روز تا یک هفته را در بیمارستان سپری خواهید کرد. پزشکان و پرستاران وضعیت شما را در بیمارستان کنترل می‌کنند تا علائم و عوارض احتمالی را در صورت بروز مشاهده و کنترل کنند. شما ممکن است حتی پس از انجام عمل نیز نیاز به دیالیز موقت داشته باشید، تا کلیه‌های جدید شروع به عملکرد صحیح کنند. هنگام بهبودی، انتظار درد در اطراف محل برش را داشته باشید. اکثر دریافت کنندگان کلیه می‌توانند پس از گذشت هشت هفته پس از پیوند، به کارهای روزمره و سایر فعالیت‌های طبیعی خود بپردازند. بعد از عمل، از بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنید. شما باید از انجام ورزش‌های سنگین نیز خودداری کنید.

در طول دوران بهبودی، به طور مرتب با پزشک خود صحبت کنید. پس از خروج از بیمارستان، به مدت چند هفته، نظارت دقیق بر روند بهبودی شما لازم است. این نظارت به شما و پزشک شما کمک می‌کند تا بتوانید مطمئن شوید که بدن شما کلیه جدید را رد نمی‌کند. شما ممکن است در طول یک هفته، به انجام چندین بار آزمایش خون نیاز داشته باشید و مجبور شوید داروهای خود را حتی در طی هفته های بعد از انجام پیوند کلیه نیز مصرف کنید (شما باید برخی از داروها را تنها در طی بازه‌ای مشخص استفاده کرده و برخی از داروها را برای همیشه استفاده کنید). بهتر است که در نزدیکی کلینیکی که عمل پیوند کلیه خود را در آنجا انجام داده‌اید زندگی کنید (یا کلینیکی را برای انجام عمل پیوند کلیه خود انتخاب کنید که به محل زندگی شما نزدیک باشد) تا در صورت بروز هرگونه مشکل، بتوانید سریعاً به متخصصین مراجعه کنید. شما در طول ادامۀ عمر خود دارو مصرف خواهید کرد.

نتیجۀ پیوند کلیه

پس از پیوند موفقیت آمیز کلیه، کلیۀ جدید خون شما را تصفیه می‌کند و دیگر نیازی به دیالیز نخواهید داشت. برای جلوگیری از رد کلیه توسط بدن، به داروهایی برای سرکوب سیستم ایمنی بدن خود احتیاج دارید. از آنجا که این داروهای ضد رد، بدن شما را در برابر عفونت آسیب پذیر می‌کند، ممکن است پزشک شما داروهای ضد باکتری، ضد ویروس و ضد قارچ را نیز برای شما تجویز کند.

این مهم است که همۀ داروهای خود را همانطور که پزشک تجویز می‌کند مصرف کنید. اگر حتی برای مدت زمان کوتاهی داروهای خود را مصرف نکنید، بدن شما ممکن است کلیۀ جدید شما را رد کند. در صورت بروز عوارض جانبی که مانع از ادامه مصرف داروهای تجویز شده می‌شوند (به عنوان مثال اگر نسبت به داروهای تجویز شده حساسیت داشتید)، بلافاصله با تیم پزشکی مرکز پیوند کلیه خود تماس بگیرید.

میزان موفقیت در عمل پیوند کلیه

درصد موفقیت در میان دریافت کنندگان کلیه در مراکز پیوند ایران را می‌توان به صورت آنلاین در سایت‌های رسمی بررسی کرد. اگر کلیۀ جدید نیز از کار افتاد، شما می‌توانید دیالیز را از سر بگیرید یا پیوند دوم را انجام دهید. شما همچنین می‌توانید درمان را قطع کنید. اگر تصمیم دارید درمان را قطع کنید، پزشک می‌تواند به شما داروهایی برای از بین بردن علائم بیماری بدهد. این تصمیم شما به سلامتی فعلی، توانایی مقاومت در برابر جراحی و انتظارات شما برای حفظ کیفیت زندگی بستگی دارد.

پیوند کلیه در ایران

ایران یکی از کشورهایی است که می‌توانید با خیال راحت برای پیوند کلیه به آنجا سفر کنید (اگر در ایران هستید کار شما آسان‌تر خواهد بود). درصد موفقیت پیوند کلیه در ایران بالا است. زیرا جراحان ماهری این عمل را انجام می‌دهند. برای انجام پیوند کلیه در ایران، به طور کامل بیهوش خواهید شد. بعد از اتمام پیوند کلیه، به مدت 7 الی 10 روز در بیمارستان بستری خواهید شد. به طور کلی شما بعد از 8 هفته پس از انجام عمل پیوند کلیه خود می‌توانید فعالیت‌های روزانه خود را از سر بگیرید. پزشکان ایرانی در طی دو یا سه ساعت پیوند کلیه را انجام می‌دهند. برای انجام پیوند کلیه در ایران، حداقل ده روز در این کشور زیبا خواهید ماند.