پیوند کلیه یک عمل جراحی برای دریافت کلیه سالم از اهداکننده زنده یا فوت شده و قرار دادن آن در بدن فردی است که کلیه‌های وی دیگر به درستی کار نمی‌کنند. کلیه‌ها دو اندام لوبیایی شکل هستند که در هر طرف ستون فقرات و درست در زیر قفسۀ سینه قرار دارند. اندازه ی هر کدام به اندازۀ یک مشت است. وظیفۀ اصلی آنها تصفیه و حذف مواد زائد، مواد معدنی و مایعات از خون و تولید ادرار است. هنگامی که کلیه‌های شما این قابلیت تصفیه را از دست می‌دهند، سطح مایع و مواد زائد مضر در بدن شما افزایش یافته و تجمع می‌یابد که این امر می‌تواند فشار خون شما را افزایش داده و منجر به نارسایی کلیه (مرحله نهایی بیماری کلیوی) شود. مرحله نهایی بیماری کلیوی زمانی رخ می‌دهد که کلیه‌ها حدود 90 درصد از توانایی عملکرد طبیعی خود را از دست داده‌اند. در ادامۀ این مطلب از مجموعه گردشگری سلامت موج آرامش آمیتیس به بررسی روند انجام پیوند کلیه خواهیم پرداخت.
علل شایع بیماری مرحله نهایی کلیه عبارت است از:
- دیابت
- فشار خون مزمن و کنترل نشده
- گلومرولونفریت مزمن-التهاب و زخم نهایی و کوچک در کلیه (گلومرول)
- بیماری کلیه پلیکیستیک
افرادی که در مرحله پایانی بیماری کلیوی هستند می‌توانند مواد زائد بدن را از طریق دستگاه (دیالیز) یا پیوند کلیه از جریان خون خود خارج کنند.
دلایل انجام پیوند کلیه
پیوند کلیه اغلب درمان مناسبی برای نارسایی کلیه در مقایسه با دیالیز همیشگی است. پیوند کلیه می‌تواند بیماری مزمن کلیه یا بیماری کلیوی مرحله نهایی را درمان کند تا به شما کمک کند احساسی بهتر و عمری طولانی‌تر داشته باشید.
مزایای پیوند کلیه نسبت به دیالیز
- کیفیت زندگی بهتر
- خطر مرگ کمتر
- محدودیت های غذایی کمتر
- هزینۀ درمان کمتر
برخی از افراد ممکن است قبل از نیاز به انجام دیالیز، از جراحی پیوند کلیه بهره‌مند شوند، روشی که به عنوان درمان قطعی نارسایی کلیه استفاده می‌شود. اما برای برخی افراد مبتلا به نارسایی کلیه، ممکن است پیوند کلیه خطرناک‌تر از دیالیز باشد.
شرایطی که ممکن است باعث شود، افراد واجد شرایط برای پیوند کلیه نباشند، عبارتند از:
- سن بالا
- بیماری قلبی شدید
- سرطان فعال یا اخیراً درمان شده
- زوال عقل یا بیماری روانی ضعیف و کنترل شده
- سوء مصرف الکل یا مواد مخدر
- هر عامل دیگری که می‌تواند بر انجام ایمن این روش و مصرف داروهای مورد نیاز پس از پیوند کلیه برای جلوگیری از رد عضو تأثیر بگذارد.
در صورتی که فردی هر دو کلیه خود را از دست داده باشد، فقط یک کلیه اهدا شده برای جایگزینی دو کلیه از کار افتاده مورد نیاز است.
مراحل پیوند کلیه
در ادامۀ این متن از مجموعه گردشگری سلامت موج آرامش آمیتیس به بررسی هرآنچه باید قبل، حین و بعد از جراحی پیوند کلیه بدانید، پرداخته‌ایم.
چگونه برای جراحی پیوند کلیه آماده شوید
از زمانی که متوجه شدید نیاز به جراحی پیوند کلیه دارید، نیاز است اقداماتی انجام دهید که در ادامه بیان خواهد شد.
1.انتخاب مرکز پیوند کلیه
اگر پزشک متخصص روش درمانی پیوند کلیه را توصیه کند، به مرکز پیوند کلیه ارجاع داده می‌شوید. شما همچنین می‌توانید یک مرکز پیوند کلیه را به تنهایی انتخاب کنید یا مرکزی را از لیست ارائه دهندگان ترجیحی شرکت بیمۀ خود انتخاب کنید.
وقتی مراکز پیوند کلیه را در نظر می‌گیرید، ممکن است بخواهید:
- با تعداد و نوع پیوندهای انجام شده توسط مرکز در هر سال آشنا شوید.
- در مورد میزان بقای پیوند کلیه در مرکز پیوند کلیه سؤال کنید.
- آمار مرکز پیوند کلیه را از طریق پایگاه داده‌ای که در مرکز ثبت گیرندگان پیوند کلیه نگهداری می‌شود، مقایسه کنید.
- دریابید که آیا این مرکز شرایط لازم برای پیوند کلیه را ارائه می‌دهد یا خیر.
- هزینه‌هایی که قبل، حین و بعد از پیوند کلیه متحمل خواهید شد را بدانید. هزینه‌ها شامل آزمایش، تهیه کلیه از اهدا کننده، هزینه جراح، بستری شدن در بیمارستان و حمل و نقل به مرکز مشخص شده برای انجام عمل پیوند کلیه و قرارهای بعدی است.
- سایر خدمات ارائه شده توسط مرکز پیوند کلیه، مانند گروه‌های حمایتی، هماهنگی‌های لازم برای پیگیری حال شما در دوران نقاهت در منزل را جویا شوید.
- تعهد این مرکز برای مطابقت با آخرین فناوری و تکنیک‌های روز دنیا در پیوند کلیه که نشان می‌دهد این مجموعه در حال پیشرفت است را بررسی کنید.
2.ارزیابی برای انجام پیوند کلیه
پس از انتخاب مرکز پیوند کلیه، ارزیابی می‌شوید که آیا شرایط لازم برای پیوند کلیه را دارید یا خیر.
- تیم مرکز پیوند کلیه
ارزیابی توسط مرکز پیوند کلیه انجام می‌شود که متوجه شوند:
- آنقدر سالم هستید که بتوانید جراحی کنید و داروهای مادام العمر بعد از پیوند کلیه را مصرف کنید یا خیر.
- آیا شرایط پزشکی خاصی دارید که در روند درمان و جراحی پیوند کلیه تأثیر گذار باشد یا خیر.
- مایل و قادر به مصرف داروها مطابق دستورالعمل هستید و از پیشنهادات تیم پیوند کلیه پیروی می‌کنید یا خیر.
فرآیند ارزیابی ممکن است چند روز طول بکشد و شامل موارد زیر است:
- یک معاینۀ کاملاً فیزیکی
- مطالعات تصویربرداری مانند اشعه ایکس، MRI یا سی تی اسکن
- آزمایش خون
- ارزیابی روانی
- هرگونه آزمایش لازم دیگری که توسط پزشک تعیین شده است.
پس از ارزیابی شما، تیم پیوند کلیه، نتایج را با شما در میان می‌گذارند و به شما می‌گویند که آیا به عنوان کاندید پیوند کلیه پذیرفته شده‌اید یا خیر. هر مرکز پیوند کلیه معیارهای خاص خود را دارد. اگر در یک مرکز پیوند کلیه پذیرفته نشده‌اید، این امکان را خواهید داشت که از طریق دیگر مراکز اقدام نمایید.
انتظارات از جراحی پیوند کلیه
مواردی که می‌توان از جراحی پیوند کلیه انتظار داشت به صورت مراحل پیوند کلیه یعنی قبل، حین و بعد از عمل بیان خواهد شد.
-
قبل از عمل پیوند کلیه
اهدا کننده کلیه می‌تواند زنده یا فوت شده باشد، با شما فامیل یا غریبه باشد. تیم پیوند کلیه، هنگام ارزیابی اینکه آیا کلیه اهدا کننده برای شما مناسب است یا خیر، عوامل متعددی را در نظر می‌گیرد.
آزمایشات لازم برای تعیین اینکه آیا کلیه اهدایی برای شما مناسب است یا خیر، شامل موارد زیر است:
- تطابق گروه خونی: مرکز پیوند کلیه ترجیح می‌دهد کلیه را از اهداکننده‌ای دریافت کند که گروه خونی او با بیمار مطابقت داشته و سازگار است. پیوندهای ناسازگار با گروه خونی نیز امکان پذیر است، اما قبل و بعد از پیوند کلیه به درمان‌های پزشکی خاصی نیاز دارد تا خطر رد عضو از بدن کاهش یابد. این موارد به عنوان پیوند کلیه ناسازگار با (ABO) شناخته می‌شوند.
- تطابق بافت بدن: اگر گروه خونی شما با اهدا کنندۀ کلیه سازگار است، مرحله بعدی آزمایش نوع بافت بیمار و اهدا کننده به نام تایپ آنتی ژن لکوسیت انسانی (HLA) است. این آزمایش نشانگرهای ژنتیکی را مقایسه می‌کند که احتمال دوام طولانی مدت پیوند را افزایش می‌دهد. مطابقت خوب به این معنی است که احتمال اینکه بدن شما، کلیه اهدایی را رد کند کمتر است.
سومین و آخرین آزمایش تطبیق، شامل ادغام کردن یک نمونۀ کوچک از خون شما با خون اهدا کننده در آزمایشگاه است. این آزمایش تعیین می‌کند که آیا آنتی بادی‌های موجود در خون شما در برابر آنتی ژن‌های خاص در خون اهدا کننده واکنش نشان می‌دهند یا خیر. یک آزمایش با جواب منفی به این معنی است که خون بیمار با اهدا کننده سازگار بوده و بدن بیمار به احتمال زیاد کلیه اهدا کننده را رد نمی‌کند. پیوند کلیه در صورت عدم تطابق نیز امکان پذیر است اما نیاز به درمان پزشکی خاصی قبل و بعد از پیوند کلیه برای کاهش خطر پس زدن پیوند، دارد.
عوامل دیگری که تیم پیوند کلیه در یافتن مناسب‌ترین کلیه اهدا کننده برای شما در نظر می‌گیرند شامل سن، اندازۀ کلیه و قرار گرفتن در معرض عفونت است. اگر شما منتظر اهدای کلیه هستید یا جراحی پیوند کلیه شما از قبل برنامه ریزی شده است، باز هم برای سلامتی خود تلاش کنید. سالم بودن و فعال بودن در حد توان شما، می‌تواند به احتمال زیاد به آماده بودن شما برای عمل جراحی پیوند کلیه، کمک کند. همچنین ممکن است به تسریع بهبودی شما پس از جراحی کمک کند.
برای اینکه سلامت شما تا زمان پیوند کلیه حفظ شود، باید:
- داروهای خود را طبق تجویز مصرف کنید.
- دستورالعمل‌های رژیم غذایی و ورزش خود را دنبال کنید.
- سیگار نکشید، در صورت نیاز به ترک سیگار، با پزشک خود مشورت کنید.
- تمام قرارهای ملاقات با تیم مراقبت‌های بهداشتی خود را به صورت منظم بروید.
- درگیر فعالیت‌های سالم از جمله استراحت و گذراندن وقت با خانواده و دوستان باشید.
با تیم پیوند کلیه خود در تماس باشید و تغییرات مهم در سلامتی خود را به آنها اطلاع دهید. اگر منتظر کلیه اهدایی هستید، مطمئن شوید که تیم پیوند کلیه می‌داند چگونه می‌تواند همیشه مراقب شما باشد.
-
در طول پیوند کلیه
پیوند کلیه با بیهوشی عمومی انجام می‌شود. بنابراین در طول عمل بیدار نیستید. تیم جراحی، ضربان قلب، فشار خون و سطح اکسیژن خون شما را در طول عمل کنترل می‌کند. جراح در قسمت زیرین یک طرف شکم شما برشی ایجاد می‌کند و کلیه جدید را در بدن شما قرار می‌دهد. رگ‌های خونی کلیه جدید به رگ‌های خونی در قسمت تحتانی شکم، درست بالای یکی از پاهای شما متصل شده است. حالب کلیه جدید (لوله‌ای که کلیه را به مثانه متصل می‌کند) به مثانه شما متصل می‌شود.
-
بعد از عمل پیوند کلیه
پس از پیوند کلیه، می‌توانید انتظار داشته باشید:
چند روز تا یک هفته را در بیمارستان بگذرانید. پزشکان و پرستاران وضعیت شما را در ناحیۀ پیوند کلیه در بیمارستان تحت نظر دارند تا علائم عوارض احتمالی را سریع مشاهده کرده و اقدامات لازم را انجام دهند. کلیه جدید شما مانند کلیه‌های قبلی در زمان سالم بودن، فعالیت خود را خواهند داشت. اغلب این روند بلافاصله بعد از اتمام جراحی شروع می‌شود. در موارد دیگر ممکن است چند روز طول بکشد و ممکن است نیاز به دیالیز موقت داشته باشید تا کلیه‌های جدید شما به درستی کار خود را شروع کنند. در زمان بهبودی انتظار درد در اطراف محل برش را داشته باشید. اکثر دریافت کنندگان پیوند کلیه می‌توانند ظرف هشت هفته پس از پیوند کلیه به سر کار و سایر فعالیت‌های عادی خود بازگردند. تا زمان بهبودی زخم (معمولاً حدود شش هفته پس از عمل) هیچ گونه وسیله‌ای با وزن بالا را بلند نکنید یا ورزشی بجز پیاده روی آهسته نداشته باشید.
با ادامۀ بهبودی، چکاپ‌های مکرر را انجام دهید. پس از خروج از بیمارستان، نظارت دقیق برای چند هفته لازم است تا بررسی شود که کلیه جدید شما چگونه کار می‌کند و مطمئن شوید که بدن شما آن را رد نمی‌کند. ممکن است چندین بار در هفته به آزمایش خون نیاز داشته باشید و مصرف داروهای خود را در هفته‌های بعد از پیوند کلیه تنظیم کنید. در این مدت، اگر در شهر دیگری زندگی می‌کنید، ممکن است لازم باشد ترتیبی دهید تا در نزدیکی مرکز پیوند کلیه اقامت کنید تا بتوانید در صورت بروز مشکل به سرعت با مرکز پیوند کلیه خود ارتباط گرفته و مشکل خود را رفع کنید.
بعد از پیوند کلیه تعدادی دارو را تا اخر عمر مصرف خواهید کرد. داروهای موسوم به سرکوب کننده سیستم ایمنی (داروهای ضد رد) به جلوگیری از حمله و دفع کلیه جدید در سیستم ایمنی بدن شما کمک می‌کنند. داروهای تجویز شده به کاهش خطر بروز سایر عوارض مانند عفونت، پس از پیوند کمک می‌کند.
نتایج پیوند کلیه
کلیه جدید، خون شما را فیلتر می‌کند و دیگر نیازی به دیالیز نخواهید داشت. برای جلوگیری از دفع کلیه، بدن شما نیاز به داروهایی دارد که سیستم ایمنی بدن شما را سرکوب کند. از آنجا که این داروهای ضد رد بدن، شما را در برابر عفونت آسیب پذیرتر می‌کند، پزشک ممکن است داروهای ضد باکتری، ضد ویروس و ضد قارچ نیز تجویز کند. مهم است تمام داروهای خود را طبق تجویز پزشک مصرف کنید. اگر داروهای خود را حتی برای مدت کوتاهی کنار بگذارید، بدن شما ممکن است کلیه جدید را رد کند. در صورت داشتن عوارض جانبی به دلیل مصرف داروهای تجویز شده توسط پزشک، بلافاصله با تیم پیوند کلیه خود تماس بگیرید.
پیوند کلیه در ایران
ممکن است شما به دنبال یک کشور مطمئن برای انجام جراحی پیوند کلیه باشید که در عین کیفیت بالای کار، هزینۀ معقولی داشته باشد، ایران بهترین انتخاب برای شما خواهد بود. جراحان ایرانی مهارت بسیار بالایی در انجام جراحی پیوند کلیه دارند. این جراحان علاوه بر داشتن مهارت بالا، مطب، کلینیک و بیمارستان‌های مجهزی نیز دارند. با توجه به توضیحاتی که داده شد شاید فکر کنید که انجام جراحی پیوند کلیه در ایران به هزینۀ خیلی بالایی نیاز خواهد داشت، اما باید بگوییم هزینه‌ای که شما باید بپردازید بسیار کمتر از هزینه‌ای است که در کشوری مانند آمریکا مجبور به پرداخت آن هستید. بیمارستان‌های بسیار زیادی در ایران وجود دارند که می‌توانند جراحی پیوند کلیه شما را با سرعت و کیفیتی باور نکردنی انجام دهند. بنا براین جراحی پیوند کلیه در ایران مطمئنأ دارای نتایج دلخواه شما خواهد بود.
نویسنده: شادان خزائی
منبع: Amitismedtour
