بای پس معده
در ایران

معمولاً بای پس معده فقط پس از تلاش ناموفق برای کاهش وزن با بهبود رژیم غذایی و ورزش انجام می‌شود. به طور کلی، بای پس معده و سایر جراحی‌های کاهش وزن می‌توانند گزینه‌ای برای شما باشند اگر:

1- شاخص تودۀ بدن (BMI) شما 40 یا بالاتر است (چاقی شدید).

2- (BMI) شما 35 تا 39.9 (چاق) است و شما یک مشکل جدی مرتبط با وزن مانند دیابت نوع 2، فشار خون بالا یا آپنه خواب شدید دارید. در برخی موارد، اگر (BMI) شما 30 تا 34 باشد و مشکلات جدی مرتبط با وزن داشته باشید، ممکن است شرایط خاصی برای جراحی کاهش وزن را تجربه کنید. اما بای پس معده برای همۀ افرادی که دچار اضافه وزن شدید هستند مناسب نیست. ممکن است لازم باشد برخی از دستورالعمل‌های پزشکی را برای صلاحیت جراحی کاهش وزن رعایت کنید. به احتمال زیاد شما یک پروسۀ غربالگری گسترده خواهید داشت تا ببینید آیا واجد شرایط هستید یا خیر. علاوه بر همۀ این‌ها باید برای باقی عمر خود یک سبک زندگی سالم را دنبال کنید. باید زیر نظر پزشک‌های متخصص قرار بگیرید تا تغذیه، سبک زندگی و شرایط جسمانی شما را بررسی کنند.

خطرات احتمالی بای پس معده

همانند هر عمل جراحی بزرگ، بای پس معده و سایر جراحی‌های کاهش وزن خطراتی را هم در کوتاه مدت و هم در بلند مدت به همراه دارند. خطرات مرتبط با روش جراحی بای پس معده مشابه هر عمل جراحی معدۀ دیگر است و می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

1- خون ریزی بیش از حد

2- عفونت

3- واکنش‌‌های جانبی به بیهوشی

4- لخته شدن خون

5- شکلات ریوی یا تنفسی

6- مشکلاتی در سیستم گوارشی

خطرات طولانی مدت و عوارض بای پس معده می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

1- انسداد روده

2- سندرم دامپینگ، ایجاد اسهال، حالت تهوع یا استفراغ

3- سنگ صفرا

4- فتق

5- قند خون پایین (افت قند خون)

6- سوء تغذیه

7- وراخ شدن معده

8- زخم

9- استفراغ

به ندرت، عوارض بای پس معده می‌تواند کشنده باشد.

سنگ صفرا چیست؟

سنگ صفرا رسوبات سخت شدۀ مایعات گوارشی است که می‌تواند در کیسه صفرا ایجاد شود. کیسه صفرا عضوی کوچک و به شکل گلابی در سمت راست شکم، درست در زیر کبد شماست. کیسه صفرا مایعی گوارشی به نام صفرا را در خود نگه می‌دارد که در رودۀ کوچک شما ایجاد می‌شود. اندازۀ سنگ‌های صفراوی از یک دانه شن تا اندازۀ یک توپ گلف متغیر است. بعضی از افراد فقط یک سنگ صفرا تولید می‌کنند، در حالی که دیگران به طور همزمان سنگ صفراوی زیادی تولید می‌کنند. افرادی که علائم سنگ صفراوی را تجربه می‌کنند معمولاً به جراحی برداشتن کیسه صفرا نیاز دارند. سنگ‌های صفراوی که هیچ علائم و نشانه‌ای ایجاد نمی‌کنند، معمولاً نیازی به درمان ندارند.

نشانه‌های سنگ صفرا

 نشانه‌های سنگ صفرا عبارتند از:

1- درد ناگهانی و به سرعت در قسمت فوقانی شکم

2- درد ناگهانی و به سرعت در مرکز شکم، درست زیر استخوان سینه

3- کمر درد

4- درد در شانۀ راست

5- حالت تهوع یا استفراغ

اقدامات قبل از عمل بای پس معده

در هفته‌های منتهی به جراحی، ممکن است لازم باشد یک برنامۀ ورزشی را شروع کرده و هرگونه مصرف دخانیات را متوقف کنید. درست قبل از عمل، ممکن است محدودیت‌هایی در خوردن و آشامیدن داشته باشید و اینکه ممکن است مصرف برخی از داروها را نیز متوقف کنید. اکنون که وقت بیشتری در اختیار دارید، می‌توانید برای دوران بهبودی خود برنامه ریزی کنید. ممکن است بعد از عمل به کمک دیگران نیاز داشته باشید پس بهتر است وضعیت خود را برای دیگران شرح دهید. جراحی بای پس معده در بیمارستان انجام می‌شود. بسته به اشخاص متفاوت، اقامت شما در بیمارستان معمولاً یک تا دو روز است اما ممکن است بیشتر طول بکشد.

اقدامات حین عمل بای پس معده

قبل از شروع جراحی‌، توسط دارو بیهوش خواهید شد. مشخصات بای پس معده به شرایط فردی و اقدامات پزشک بستگی دارد. برخی از جراحی‌ها با برش‌های بزرگ (باز) سنتی در شکم شما انجام می‌شود. با این حال، بیشتر آن‌ها به روش لاپاراسکوپی انجام می‌شود  که شامل قرار دادن ابزار از طریق چندین برش کوچک در شکم است. پس از ایجاد برش‌ها با روش باز یا لاپاراسکوپی، جراح قسمت بالای معده را برش داده و آن را از بقیۀ معده جدا می‌کند. بخش جدا شده از معده به اندازۀ یک گردو است و فقط حدود 28 گرم غذا می‌تواند نگه دارد. به طور معمول، معدۀ شما می‌تواند حدود 3 پیمانه غذا نگه دارد.

سپس، جراح رودۀ کوچک را برش می‌‍‌دهد و بخشی از آن را به طور مستقیم روی کیسه می‌دوزد. سپس غذا وارد این کیسۀ کوچک معده شده و بعد از آن مستقیماً به رودۀ کوچک که به آن دوخته شده است می‌رود. غذا مستقیماً وارد قسمت میانی روده خواهد شد. جراحی معمولاً چند ساعت طول می‌کشد. بعد از جراحی، شما در یک اتاق بیمارستان بیدار خواهید شد، جایی که کادر پزشکی شما را از نظر هرگونه عارضۀ عمل کنترل می‌کنند.

اقدامات بعد از عمل بای پس معده

بلافاصله پس از جراحی بای پس معده، ممکن است مجبور باشید فقط مایعات بنوشید و از مصرف هرگونه غذای سنگین خودداری کنید. سپس یک برنامه غذایی خاص را دنبال خواهید کرد که به آرامی از مایعات به غذاهای پوره تغییر خواهد کرد. پس از آن، می‌توانید غذاهای نرم بخورید، سپس به سراغ غذاهای جامد بروید زیرا بدن قادر به تحمل آن‌ها است. ممکن است محدودیت‌های زیادی در میزان خوردن و نوشیدن داشته باشید. پزشک توصیه می‌کند بعد از جراحی از مکمل‌های ویتامین و مواد معدنی استفاده کنید. همچنین در چند ماه اول پس از جراحی کاهش وزن، معاینات پزشکی مکرر برای نظارت بر سلامتی خود انجام خواهید داد. ممکن است به آزمایشاتی مانند آزمایش خون و آزمایش‌های مختلف نیاز داشته باشید.

مشکلات احتمالی پس از انجام عمل بای پس معده

ممکن است مشکلاتی را به دلیل کاهش وزن تجربه کنید، مشکلاتی مانند:

1- بدن درد

2- احساس خستگی

3- احساس سرما

4- پوست خشک

5- کم پشتی و ریزش مو

6- تغییرات خلق و خوی

نتیجۀ عمل بای پس معده

بای پس معده می‌تواند باعث کاهش وزن طولانی مدت شود. میزان کاهش وزن به نوع جراحی و تغییر در عادت‌های زندگی بستگی دارد. ممکن است در طی دو سال حدود 70٪ یا حتی بیشتر از وزن اضافی خود را از دست دهید. علاوه بر کاهش وزن، بای پس معده ممکن است شرایطی را که اغلب مربوط به اضافه وزن هستند را بهبود بخشد یا برطرف کند. بای پس معده همچنین می‌تواند توانایی شما در انجام فعالیت‌های روزمره را بهبود بخشد در نتیجه کیفیت زندگی شما بیشتر خواهد شد.

عمل بی نتیجۀ بای پس معده

ممکن است بعد از جراحی کاهش وزن، افزایش وزن را تجربه کنید. اگر از تغییرات توصیه شده در سبک زندگی پیروی نکنید، این افزایش وزن ممکن است اتفاق بیافتد. به عنوان مثال اگر مرتباً غذاهای پرکالری مصرف کنید، ممکن است افزایش وزن داشته باشید. برای جلوگیری از افزایش وزن مجدد، باید تغییرات سالم و دائمی در رژیم خود ایجاد کنید و به طور منظم ورزش کنید.  بعد از انجام عمل بای پس معده باید به طور منظم به پزشک مراجعه کنید تا کاهش وزن شما بررسی کند.

مزایای بای پس معده

1- کاهش وزن

2- جذب کمتر کالری

3- کاهش سریعتر وزن

4- 96% از مشکلات بهداشتی مربوط به چاقی کاملاً برطرف شده یا به سرعت برطرف می‌شوند.

معایب بای پس معده

1- تغییر دائمی در آناتومی شما

2- انتخاب رژیم غذایی برای بقیۀ زندگی سخت است.

نقش رژیم غذایی در بای پس معده

قبل از جراحی، باید رژیم غذایی خاصی را تنظیم کنید تا هم قبل و هم بعد از جراحی دنبال کنید. رژیم غذایی قبل از جراحی به منظور کاهش میزان چربی در کبد و اطراف آن انجام می‌شود. این امر خطر عوارض حین جراحی را کاهش می‌دهد. پس از جراحی، پزشک دستورالعمل‌های کلی رژیم غذایی را برای شما تنظیم می‌کند. معمولاً رژیم غذایی بعد از جراحی از چندین مرحلۀ هفتگی تشکیل شده است. این رژِم غذایی به شما کمک می‌کند تا بهبود یابید و عادات غذایی سالم‌تری کسب کنید.

قبل از جراحی بای پس معده رژیم بگیرید

کاهش وزن قبل از جراحی به کاهش میزان چربی در کبد و شکم کمک می‌کند. این رژیم ممکن است امکان انجام لاپاراسکوپی را بیشتر کند. این کار جراحی لاپاراسکوپی را ایمن‌تر خواهد کرد و در نتیجه به زمان ریکاوری بسیار کمتری نیاز دارد و برای بدن شما راحت‌تر است.

برخی رژیم‌های غذایی متداول برای عمل بای پس معده

 دستورالعمل‌های رژیم غذایی از فردی به فرد دیگر متفاوت است. اما ممکن است شامل موارد زیر باشد:

1- مصرف چربی‍‌های اشباع شده از جمله محصولات لبنی، گوشت چرب و غذاهای سرخ شده را از بین ببرید یا کاهش دهید.

2- مصرف غذاهای سرشار از کربوهیدرات مانند دسرهای شیرین، ماکارونی، سیب زمینی و نان کاهش دهید.

2- نوشیدنی‌های پر قند مانند آب میوه و نوشابه را ننوشید.

3- از پرخوری پرهیز کنید.

4- سیگار نکشید.

5- از مصرف موادی که توسط پزشک توصیه نشده است خودداری کنید.

6- از مصرف نوشیدنی‌های الکلی خودداری کنید.

7- نوشیدنی را همراه وعده‌های غذایی خود ننوشید.

8- روزانه یک مولتی ویتامین مصرف کنید.

9- شیک‌های پروتئینی یا پودر پروتئین مصرف کنید.

رژیم غذایی قبل از عمل تا حد زیادی شامل  پروتئین و سایر غذاهای پر پروتئین و کم کالری است که هضم آن آسان است. پروتئین به تقویت و محافظت از بافت عضلانی کمک می‌کند. مصرف پروتئین می‌تواند به بدن شما کمک کند تا روند چربی سوزی را بهتر سپری کنید. پروتئین همچنین به قدرت بدن شما کمک می‌کند که می‌تواند بهبودی را تسریع کند.

بعد از جراحی بای پس معده رژیم بگیرید

رژیم غذایی بعد از جراحی شامل چندین مرحله است. اینکه هر مرحله چه مدت طول بکشد و اینکه چه چیزی می‌توانید بخورید و بنوشید توسط مراقبت‌های بهداشتی یا متخصص تغذیه تعیین می‌شود.

مراحل رژیم غذایی پس از عمل بای پس معده

در ادامه مراحلی که باید برای رژیم غذایی مناسب پس از عمل بای پس معده انجام دهید، باین خواهد شد.

مرحله 1: رژیم مایع

در طی مرحلۀ 1، تغذیۀ شما جهت کمک به بهبودی بدن بعد از جراحی بای پس معده است. رژیم غذایی مناسب می‌تواند کمک کند تا از عوارض بعد از عمل جلوگیری کنید. در طی روزهای اول، شما فقط مجاز به خوردن چند گرم مایعات شفاف در یک زمان مشخص هستید. پس از مایعات شفاف می‌توانید مایعات دیگری بنوشید، مایعاتی از جمله:

1- قهوه و چای بدون کافئین

2- شیر بدون چربی

3- سوپ

4- ژلاتین بدون قند

مرحله 2: رژیم غذایی سبک

هنگامی که پزشک تشخیص دهد، می‌توانید مرحلۀ دوم از رژیم را شروع کنید. این مرحله شامل غذاهای تصفیه شده است. بسیاری از غذاها را می‌توان در خانه با دستگاه غذاساز، مخلوط کن یا دستگاه دیگری نرم کرد. ادویه‌ها معده را اذیت می‌کنند، بنابراین از مصرف این موارد پرهیز کنید یا کم مصرف کنید. از میوه‌ها و سبزیجاتی که دانه‌های زیادی دارند مانند توت فرنگی یا کیوی، خودداری کنید. همچنین باید از غذاهایی که بیش از حد فیبر دارند، مانند بروکلی و گل کلم دور باشید. در عوض، غذاهایی را انتخاب کنید که به خوبی نرم شوند، مانند:

1- میوه‌هایی مانند سیب، موز، هلو، زردآلو، گلابی، آناناس و خربزه

2- سبزیجاتی مانند اسفناج، هویج، کدو و لوبیا سبز

مرحله 3: رژیم غذایی غذاهای نرم

برای چندین هفته احتمالاً چیزی جز غذای پوره نخواهید خورد. هنگامی که پزشک تشخیص دهد که آماده هستید، می‌توانید غذاهای نرم و جویدنی را در رژیم غذایی خود بگانجانید. غذاهایی مانند:

1- تخم مرغ آب پز نرم

2- گوشت چرخ شده

3- ماهی سفید پخته یا بخارپز

4- میوه‌های کنسرو شده، مانند هلو یا گلابی

تفاوت جراحی اسلیو معده در مقابل بای پس معده

هم جراحی اسلیو معده و هم بای پس معده، معدۀ شما را از اندازۀ معمولی به کیسه‌ای کوچک کاهش می‌دهد. هر دو روش از دو طریق باعث کاهش وزن می‌شوند. کیسه به سرعت پر می‌شو‌د، بنابراین غذای کمتری را خواهید خورد.  مقدار گرلین که معمولاً به عنوان «هورمون گرسنگی» شناخته می‌شود، کاهش می‌یابد. در جراجی اسلیو معده حدود 80 درصد معده از بین می‌رود، آنچه باقی می‌ماند در یک کیسۀ کوچک به شکل موز دوخته می‌شود. هیچ تغییر دیگری در معده ایجاد نمی‌شود.

جراحی بای پس معده در ایران

جراحی بای پس معده  در ایران سال‌هاست که انجام می‌شود. طبق آماری که در سال 2017 میلادی منتشر شده است، پزشکان ایرانی متخصص کاهش وزن سالانه بیش از 7000 عمل جراحی در ایران انجام می‌دهند. جراحی کاهش وزن یک عمل مهم و حساس محسوب می‌شود و باید توسط جراحانی با تجربه و دانش کافی انجام شود. بیمارستان‌های ایران علاوه بر داشتن جراح مجرب، به تجهیزات پزشکی مدرن نیز مجهز هستند. مزیت دیگر انجام جراحی کاهش وزن در ایران مقرون به صرفه بودن جراحی و عدم وجود لیست انتظار برای دریافت مراقبت‌های بهداشتی است.