شیراز

شمس الدین محمد حافظ ملقب به خواجه حافظ شیدایی و مشهور به لسان الغیب از مشهورترین شعرای تاریخ ایران است که در سالهای ۷۲۷-۷۹۲ ه ق می زیست. بیشتر شعرهایش غزل هستند که به غزلیات شهرت دارند. حافظیه یا آرامگاه حافظ نام مجموعه ای آرامگاهی در شمال شهر شیراز و در جنوب دروازه قرآن است که آرامگاه حافظ شیرازی را در خود جای داده است.در سال ۸۵۶ ه.ق (۱۴۵۲ میلادی) حدود ۶۵ سال پس از وفات حافظ، وزیر حاکم فارس برای اولین بار عمارتی گنبدی شکل بر مقبره حافظ بنا کرد که پس از آن، چند بار دیگر مرمت شد.

تالار حافظیه که از آثار دورهٔ زندیان است، ۵۶ متر طول و ۸ متر عرض دارد و از ۲۰ ستون سنگی، هر کدام به ارتفاع ۵ متر تشکیل شده‌است. این تالار پیش‌تر شامل ۴ ستون و ۴ اتاق بوده‌است که بعدها اتاق‌ها از محدودهٔ آن حذف شده‌اند. در سمت شرق و غرب تالار ۲ اتاق -یکی متعلق به سازمان میراث فرهنگی و دیگری مربوط به دفتر آرامگاه وجود دارد. شیوهٔ معماری این تالار متأثر از معماری اسلامی دوره زندیان است

باغ ارم یک باغ ایرانی و تاریخی در شهر شیراز است و شامل چند بنای تاریخی و باغ گیاهشناسی می‌شود. این باغ تنول گیاهی بسیار بالایی دارد و گیاهان بسیاری از نقاط مختلف جهان در این باغ کاشته شده‌است؛ به شکلی که باغ در قالب یک نمایشگاه از انواع گل‌ها و گیاهان درآمده‌است.

یکی از اصلی‌ترین قسمت‌های باغ ارم که هر بیننده‌ای را مجذوب می‌کند، جدا از درختکاری‌ها و باغچه‌ها و گل و گیاه‌هایی که در هر کجای آن به چشم می‌خوردند و آن را به صورت نمایشگاه دائمی گل و گیاه درآورده‌اند، یکی، سرو هزار ساله اینجا و دیگری عمارت وسط باغ است. عمارتی که یکی از شاهکارهای دوره قاجار محسوب می‌شود. در تاریخ ۶ تیرماه ۱۳۹۰ در سی‌وپنجمین اجلاس کمیتهٔ میراث جهانی یونسکو باغ ارم شیراز به همراه هشت باغ دیگر ایرانی در فهرست میراث جهانی ثبت گردید.

ابومحمد مشرف الدین، متخلص به سعدی، شاعر و نویسنده پارسی گوی ایرانی است(۱۲۱۰-۱۲۹۱ میلادی). اهل ادب به او لقب شیخ اجلّ داده اند. بوستان و گلستان کتابهای معروف وی هستند. آرامگاه سعدی معروف به سعدیه محل دفن این شاعر است. این مکان ابتدا خانقاه سعدی بوده که وی اواخر عمرش را در آنجا سکونت داشت سپس در آنجا دفن شد. برای اولین بار در قرن هفتم توسط وزیر پادشاه ایلخانی مقبره ای بر روی قبر سعدی ساخته شد.

این آرامگاه در انتهای خیابان بوستان و کنار باغ دلگشا در دامنه کوه شمال شرق شیراز قرار دارد. محسن فروغی معمار مدرنیست ایرانی طرح آرامگاه را با همکاری علی اکبر صادق با الهام گرفتن از عناصر معماری سنتی ایران، در سال ۱۳۳۰ طراحی نمود. ساختمان به سبک ایرانی است با ۸ ستون از سنگ‌های قهوه‌ای رنگ که در جلوی مقبره قرار دارند و اصل بنا با سنگ سفید و کاشی کاری مزین است.

سکه‌های پانصد ریالی برنزی جمهوری اسلامی ایران از سال ۱۳۸۷ خورشیدی به نقش آرامگاه سعدی مزین شده‌است و همچنین از سال ۱۳۸۹ اسکناس‌های یکصد هزار ریالی با نقش آرامگاه سعدی در پشت آن چاپ شده‌است. این مکان در ابتدا خانقاه سعدی بوده که وی اواخر عمرش را در آنجا می‌گذرانده و سپس در همان‌جا دفن شده‌است. برای اولین بار در قرن هفتم توسط شمس‌الدین محمد صاحب‌دیوانی وزیر معروف اباقاخان، مقبره‌ای بر فراز قبر سعدی ساخته شد.

آرامگاه کوروش بزرگ که مقبره کوروش دوم هخامنشی ملقب به کوروش بزرگ یا کوروش کبیر است، بنایی بی‌پیرایه ولی با معماری منحصربه‌فرد، در فاصله حدود یک کیلومتری جنوب غربی کاخ‌های پاسارگاد است. این بنا از همه سوی دشت مرغاب پیداست، به‌ویژه اگر از سمت جنوب غربی از راه باستانی گذر کنیم و از تنگه بلاغی وارد دشت شویم، نخستین چیزی که جلب توجه می‌کند آرامگاه کوروش است.

این اثر در سال ۲۰۰۴ میلادی به عنوان زیر مجموعه پاسارگاد تحت شماره ۱۱۰۶ در میراث جهانی یونسکو ثبت شده‌است. آرامگاه کوروش تنها بنایی در پاسارگاد است که توصیف آن در منابع یونانی آمده‌است. از قدیمی‌ترین توصیف‌های مربوط به آرامگاه کوروش می‌توان به توصیف اریستوبولوس، یکی از همراهان اسکندر مقدونی در لشکرکشی‌اش به قلمرو هخامنشیان نام برد که توسط آریان در کتاب آناباسیس اسکندر بدین شکل ثبت شده‌ است.

آرامگاه کوروش در گوشهٔ جنوبیِ محوطه‌ای جا دارد که زمانی بوستان شاهیِ پاسارگاد بوده‌است و از سنگ‌های آهکیِ سفیدی که به زردی متمایل است و احتمالاً از معدن سیوند تأمین شده‌است، بنا شده‌است. ساختمان آرامگاه ۲۵۰۰ سال در برابر عوامل مخرب طبیعی و غیرطبیعی پایداری کرده‌است و هنوز در دشت پاسارگاد پابرجاست. قاعده یا زیربنای اصلی آن سکویی است سنگی که طرح آن یک مربع‌مستطیل به طول ۱۳٫۳۵ متر و عرض ۱۲٫۳۰ متر می‌سازد. این ساختمان از دو قسمتِ کاملاً متمایز تشکیل شده‌است؛ یک سکوی سنگی شش‌پله‌ای، و یک اتاق با سقف شیروانی بر فراز پلهٔ ششم.

شاه‌چراغ، نام مسجد و آرامگاهی است در شیراز که بنا بر اعتقاد شیعیان احمد بن موسی، پسر ارشد موسی کاظم و همچنین محمد بن موسی، از برادران علی بن موسی الرضا، در آن به خاک سپرده شده‌اند. او در راه پیوستن به برادر خود به سوی خراسان سفر نمود ولی در راه توسط افراد مأمون خلیفه عباسی در شهر شیراز کشته شد. این آرامگاه در شمال خیابان احمدی در شهر شیراز قرار دارد. آرامگاه سیدمیرمحمد برادر سیدمیراحمد نیز در نزدیکی شاه‌چراغ است که به سبک معماری آذری بنا شده‌است.

این بنا در دوره اتابکان فارس در سده ششم هجری قمری ساخته شده‌است و گنبد و بارگاه آن دارای کاشی کاری‌های زیبایی است. در سال‌های ۴۰–۱۳۳۹ خورشیدی و در پی مرمت و نوسازی ساختمان گنبد، طراحی کاشی‌کاری آن توسط استاد عیسی بهادری صورت گرفته و به اجرا درآمد. درون حرم را با به کار بردن آئینه‌های ریز رنگین، به سبکی هنرمندانه، آئینه کاری کرده و انواع خط‌های زیبای فارسی و عربی، تزیین‌کننده نمای اطراف آینه‌ها و کاشی‌ها است.

حیاط شاه چراغ دارای دو در اصلی ورودی است که در سمت جنوب و شمال حرم از زیر دو سر در بزرگ کاشی کاری شده گذشته و وارد حیاط وسیع حرم می‌شویم. در میان حیاط، حوض بزرگ فواره داری ساخته شده و در اطراف حوض درختکاری شده‌است. حرم شاهچراغ در سمت غرب حیاط و حرم سید میر محمد- برادر شاه چراغ – در سمت شمال شرقی حیاط قرار دارد.

تخت جمشید یا پارسه یا پرسپولیس(به زبان پارسی باستان) یکی از شهرهای باستانی ایران است که طی سالیان، پیوسته پایتخت باشکوه و تشریفاتی پادشاهی ایران در زمان امپراتوری هخامنشیان بوده است. در این شهر باستانی کاخی به نام تخت جمشید وجود دارد که در دوران زمامداری داریوش بزرگ، خشایارشا و اردشیر اول بنا شده‌است و به مدت حدود ۲۰۰ سال آباد بوده‌است.

در سال ۵۱۸ پیش از میلاد بنای تخت جمشید به عنوان پایتخت جدید هخامنشیان در پارسه آغاز گردید. بنیان‌گذار تخت جمشید داریوش بزرگ بود، البته پس از او پسرش خشایارشا و نوه‌اش اردشیر یکم با افزودن بناهای دیگر، این مجموعه را گسترش دادند. بسیاری از آگاهی‌های موجود که در مورد پیشینهٔ هخامنشیان و فرهنگ آن‌ها در دسترس است به خاطر سنگ‌نبشته‌ها و گل نوشته‌هایی است که در این کاخ‌ها و بر روی دیواره‌ها و لوحه‌ها آن حکاکی شده‌است.

معماران، هنرمندان و متخصصان در ساخت تخت جمشید از ملل مختلف زیر نفوذ شاهان هخامنشیان مانند آشوریان، مصریان، اوراتوئیان، بابلیان، لودیان، ایونیان، هندوان، سکائیان و غیره تشکیل می‌شدند.بنای موزه هخامنشی در تخت جمشید کهن‌ترین بنای ایران است که مرمت شد و به موزه اختصاص یافته‌است. این ساختمان یکی از مجموعه کاخ‌های تخت جمشید است.

بازارهای قدیمی یکی از مکان هایی هستند که می توان در آنها با یک تیر چند نشان زد؛ در این مکان ها هم فرصت خرید و مقایسه قیمت ها را دارید، هم جلوه های تاریخی را می بینید و هم فرصتی ناب برای همکلام شدن با مردم را پیدا می کنید. در بازار همه چیز فراهم است تا تجربه ای جذاب برای خودتان رقم بزنید. بازار وکیل شیراز هم از این قاعده مستثنا نیست؛ بازاری که یادگاری از کریمخان زند است و ارزش تاریخی اش بر هیچ کس پوشیده نیست.

جایی که نامش از ۱۷ تیر ۱۳۵۱ با شماره ۹۲۴ در فهرست آثار ملی ایران قرار دارد و گردشگران زیادی را به سوی خودش می کشاند. بازار وکیل مانند همه بازارهای قدیمی و سنتی، محیطی پویا و پر از جنب و جوش دارد. بازار وکیل ترکیبی از بازار سنتی و مدرن را با کالاهای متنوع پیش روی تان می گذارد. در هر راسته ای از این بازار می توانید به سراغ کالاهایی باکیفیت و خوب بروید و خریدی به یادماندنی داشته باشید؛ اما بد نیست این راهنمایی ها را به کار گیرید.

دستبافت ها دنیایی متفاوت در بازار وکیل دارند، اینها حاصل کار هنرمندانه عشایر این دیار هستند و با طرح و نقش شان جادوی تان می کنند. گبه یا همان فرش دستباف معروف عشایر در چهارسوق بازار در بهترین کیفیت پیدا می شود. گلیم عشایر با نقش و نگارهایی از طبیعت هم در میان این دستبافت ها قرار دارند.

مسجد نصیرالملک یکی از مساجد قدیمی شیراز است این مسجد به دلیل نورهای رنگارنگی که از پشت شیشه‌های رنگی آن درطول روز شکل می‌گیرد و زیبایی خاصی در فضای مسجد خلق می‌شود معروف است. مسجد نصیر الملک از مساجد شیراز است كه در محله گودعربان و خیابان لطفعلی خان زند واقع شده است. این مسجد كه از بناهای دوران قاجار است در سال ۱۲۹۳ تا ۱۳۰۵ توسط حسنعلی نصیرالمک ساخته شد.

مجموعه بناهای نصیرالملک شامل مسجد، منزل، حمام ، آب انبار و … در محله قدیمی «اسحق بیگ» شیراز واقع است. قسمت اعظم مجموعه در جریان خیابان‌سازی تخریب و ساختمان‌های جدید در آن احداث شد. آنچه اکنون از منزل نصیرالملک باقی مانده شامل تالار اصلی، قسمتی از حیاط اندرونی، بخش بیرونی و زیرزمین است. سنگ‌تراشی و تزیین این شبستان الهام گرفته شده از مسجد وکیل و مسجد مشیر شیراز است و از سنگ گندمک یکپارچه ساخته شده است. طاق و دیوارهای این شبستان با کاشی کاری‌های زیبا تزیین شده است.

در کتاب فارسنامه ناصری به این مسجد اشاراتی بدین گونه شده است: در استحکام بنیان و سنگ ازاره و ستون‌های سنگی، شبستان و دریاچه(حوض) و صحن، مانند مسجد مشیر الملک و بلکه اندکی بزرگ‌تر است و بعضی تصرفات تازه در آن افزوده که بر محاسن آن افزوده است. در کتاب آثار العجم به این مسجد اشاره و فضاهای آن توصیف شده است. مسجدنصیرالملک در سال ۱۳۵۸ توسط انجمن آثار ملی و باستان شناسی ایران به شماره‌ی ۳۹۶ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

مسجد وکیل یا مسجد سلطانی، مسجدی تاریخی مربوط به دوره زندیان در شیراز است که به دستور کریم‌خان زند ساخته شد. این مسجد در غرب بازار وکیل و در انتهای راستهٔ شمشیرگرها واقع شده‌است طرح این مسجد دو ایوانی بوده و دارای دو شبستان جنوبی و شرقی است. شبستان جنوبی با ستون‌های سنگی یکپارچه و مارپیچ از شاخصه‌های معماری ایرانی و از مناطق دیدنی این مسجداست که دارای ۴۸ ستون سنگی یکپارچه می‌باشد. مساحت این شبستان در حدود ۵ هزار متر مربع است و منبر چهارده پله‌ای یکپارچه از سنگ مرمر از زیبائی‌های قسمت شبستان می‌باشد.

گویند به فرمان کریم خان این سنگ از مراغه به شیراز آورده شد. در سمت شمال مسجد طاق بلند و مهمی ساخته شده که به طاق مروارید معروف است و در دور این طاق با قلم درشت و خط ثلث عالی یکی از سوره‌های قرآن به صورت هلالی نوشته شده‌است. این مسجد بر طبق بافت معماری سنتی این مرز و بوم در یک مجموعه اجتماعی قرار گرفته و هماهنگی زیبایی را در پیوند دین و دنیا، به وجود آورده‌است. کاشی کاری صحن و ایوان‌های شمالی و جنوبی نیز بسیار زیبا و از انواع هفت رنگ و معرق می‌باشد.

قلعه کریمخان شیراز مربوط به اوایل دوره قاجار است و در ، خیابان جمهوری، شمال باغ تخت شیراز واقع شده و این اثر در تاریخ ۱ مرداد ۱۳۸۶ با شمارهٔ ثبت ۱۹۳۱۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این قلعه کوچک و محقر در زمان وکیل الرعایا، کریم خان زند به عنوان کاخ تابستانی استفاده می شده است. هم اکنون این قلعه به رستورانی زیبا و خانوادگی تبدیل شده که بر بام شیراز قرارد دارد. قلعه کریمخانی به سبک ارگ کریم خانی ساخته شده است . این قلعه دارای ۴ برج در چهار ضلع است. در کنار این عمارت حمامی خزینه ای قرا داشته که دارای چندین طاق و اتاق تو در تو است که در حال حاضر به سبک جدید تعمیر و به چاپخانه سنتی تبدیل شده است.

قلعه کریم خانی به سبک ارگ کریم خانی ساخته شده است. این قلعه بر فراز باغ تخت و در محل اصلی باغ کاخ ساخته شده و دارای چهار برج در چهار ضلع است و در اوایل سلطنت رضا شاه به تقلید از ارگ ساخته شد و به همان نام نامگذاری شده است. این قلعه عمارتی دارد دو طبقه از آجر که از آن محل شهر شیراز و باغ تخت به زیبایی نمایان است. محوطه آن دارای درختان سرو کهنسال و کاج و نارنج می باشد که چشم اندازی زیبا را نمایان می کند. این مکان به عنوان تفرجگاه سران ارتش استفاده می شده است .